Ganesha Chaturthi

Ganesha Chaturthi [Gaṇeśa Caturthī] is een dag die zeer gunstig is voor het verrichten van rituelen voor Ganesha. In de maand bhaadrapada [bhādrapada] is het Ganesha’s verschijningsdag.

Tithi

Ganesha Chaturthi: shukla chaturthi [śukla]
Ganesha Chaturthi/Jayanti: bhaadrapada shukla chaturthi [śukla]

Achtergrond

De vierde dag van de shukla paksha wordt gezien als een zeer gunstige dag voor rituelen voor Ganesha. De Ganesha Chaturthi in de maand bhaadrapada is de verschijningsdag van Ganesha. Het verhaal achter Ganesha’s verschijning luidt als volgt:

Op een dag zou Parvati [Pārvatī] gaan baden en Ze wilde hierbij niet gestoord worden. Daarom creëerde Ze een wacht uit het stof van haar lichaam. Dit noemde Ze haar zoon. De jonge Ganesha ging voor de deur staan en wanneer Shiva [Śiva] thuis kwam, mocht Hij niet naar binnen. Ganesha volgde klakkeloos en rechtlijnig de boodschap van zijn moeder op en weigerde Shiva binnen te laten, ook al zei Hij de echtgenoot van Parvati te zijn. Daarom stuurde Shiva zijn volgelingen op Hem af. Deze slaagden er niet in Ganesha te verslaan, zelfs niet met geweld. Ganesha was fysiek zeer krachtig, alleen had Hij geen kennis. Hij gebruikte zijn buddhi (wijsheid) niet en volgde klakkeloos de aanwijzingen van zijn moeder op. Hierdoor wist Hij zelfs geen onderscheid te maken tussen goed en slecht: Hij ging zelfs Shiva te lijf. Er ontstond een strijd tussen Shiva en Ganesha, waarin Shiva Ganesha onthoofdde. Dit staat symbool voor het vernietigen van zijn onwetendheid. Toen Parvati dit zag, was Ze diep bedroefd en ook boos. Ze zei tegen Shiva dat Hij het hoofd van haar zoon ergens vandaan moest halen. Samen met Vishnu [Viṣṇu] ging Shiva op zoek en omdat Ze het hoofd niet konden vinden, beloofde Shiva het hoofd te nemen van het eerste dier dat Hij tegenkwam. Dit was een olifant. Shiva en Vishnu brachten het hoofd van de olifant voor Ganesha. Ze brachten Ganesha leven in en zegenden Hem met kennis, wijsheid en onsterfelijkheid.

Rituelen

Op de dag van Ganesha Chaturthi staat de verering van Ganesha centraal. Dit vereren kan gepaard gaan met vasten. Vasten is een manier om onthechting en onthouding te beoefenen. We passen ons eetpatroon tijdelijk aan door ons te beperken tot voedsel dat reiner is en dus een gunstigere werking heeft op onze geest. Sommige mensen beperken zich zelfs tot puur water en fruit of eten zelfs helemaal niets.

Als rituelen offeren de meeste mensen zuivere spijzen en bloemen. Bij het offeren reciteren we zijn mantra herhaaldelijk. De meest gebruikte mantra hierbij is “aum gang ganapataye namah” [ॐ gaṃ gaṇapataye namaḥ]. We vereren Ganesha middels puja [pūjā] en/of havana. Soms wordt ook de eigen japa mala [japa mālā] om of op het beeld van Ganesa geplaatst voordat we Hem vereren of raken we het beeld even aan met de japa mala nadat we Ganesha middels het beeld hebben vereerd. Vervolgens doen we mantra jaapa [mantra jāpa] met de mala met meestal de zojuist genoemde mantra.