Hanumaan Jayanti

Hanumaan jayanti [Hanumāna jayanti] is de verschijningsdag van Hanumaan, de trouwe dienaar van Rama [Śrī Rāma] en een neerdaling van Shiva [Śiva].

Tithi

Chaitra shukla purnima [caitra śukla pūrṇimā]

Achtergrond

Hanumaan jayanti is de geboortedag van Hanumaan. Hanumaan is de zoon van Anjana [Añjanā] en Kesari. Anjana was een apsara [apsarā] (engel) die door een vloek op aarde werd geboren. Ze zou van deze vloek worden bevrijd door een neerdaling van Shiva op aarde te brengen, die ook wel bekend staat als Rudra. Anjana en Kesari verrichtten intensieve tapasya [tapasyā] (ascese) voor Shiva, om Hem als kind te krijgen. Shiva werd tevreden en openbaarde zich als hun kind. Deze zegen heeft ook wel te maken met de putreshti yagya [putreṣṭi yajña] die koning Dasharatha [Daśaratha] verrichte omdat hij geen kinderen kon krijgen bij zijn drie vrouwen. Dit is een yagya (offerritueel) om kinderen te krijgen, om het kort en simpel te omschrijven.

Tijdens deze yagya gaf Agni Devata [Agni Devatā] de koning een kom chaaru [cāru] als zegen. Chaaru is een soort pap dat soms als aahuti [āhuti] wordt geofferd tijdens de havana. Deze chaaru werd verdeeld onder de drie koninginnen. Toen Kaikeyi [Kaikeyī] op het punt stond haar deel te eten, nam een gier er een deel van mee en vloog weg. Maar de gier vond het te heet en liet het daarom onderweg vallen. Het viel precies op de top van een berg waar Anjana haar ascese beoefende voor Shiva. Ze ving het op, zag het als prasad [prasāda] en at het op. Zo werd ze zwanger, net als de drie koninginnen. Hanumaan groeide op en ontwikkelde zich tot de trouwe dienaar van Rama, die zo’n groot toegewijde is, dat Hij wordt gezien als de belichaming van bhakti.

Rituelen

Op de dag van Hanumaan jayanti staat uiteraard de verering van Hanumaan centraal. Dit vereren kan gepaard gaan met vasten. Vasten is een manier om onthechting en onthouding te beoefenen. We passen ons eetpatroon tijdelijk aan door ons te beperken tot voedsel dat reiner is en dus een gunstigere werking heeft op onze geest. Sommige mensen beperken zich zelfs tot puur water en fruit of eten zelfs helemaal niets.

Als rituelen offeren de meeste mensen zuivere spijzen en bloemen. Bij het offeren reciteren we zijn mantra herhaaldelijk. De meest gebruikte mantra hierbij is “aum shri hanumate namah” [ॐ śrī hanumate namaḥ]. We vereren Hanumaan middels puja [pūjā] en/of havana. Soms wordt ook de eigen japa mala [japa mālā] om of op het beeld van Hanumaan geplaatst voordat we Hem vereren of raken we het beeld even aan met de japa mala nadat we Hanumaan middels het beeld hebben vereerd. Vervolgens doen we mantra jaapa [mantra jāpa] met de mala met meestal de zojuist genoemde mantra.

In mandirs wordt het beeld van Hanumaan vaak in een grote wieg geplaatst, waarbij zijn lof en verhalen worden bezongen, mensen bloemblaadjes, ongezouten popcorn en geld offeren in de wieg, zijn aarti [āratī] doen en Hem wiegen. Vaak wordt ook paatha [pāṭha] gedaan uit de Ramayana [Rāmāyaṇa], om stil te staan bij de verhalen van Hanumaan en dan met name zijn grootheid en kwaliteiten, waardoor we worden geïnspireerd en in staat worden gesteld om zijn leringen in ons leven te integreren. Verder wordt Hij vereerd middels rituelen, gebeden, lofzangen, offers en mantrarecitatie.