Hindoeïsme in Nederland

Ook de stroming speelt een belangrijke rol in de manier waarop hindoes het hindoeïsme praktiseren, zowel in Nederland als in andere landen. De stromingen van het hindoeïsme zijn gecreëerd op basis van gezamenlijke denkwijzen en gebruiken, die meestal het resultaat zijn van bepaalde voorgangers of spirituele leraren (guru’s). De Sanatana Dharma en Arya Samaj vormen de grootste stromingen in Nederland.

Hierbij is de Sanatana Dharma, de grootste hindoestroming in Nederland, onder te verdelen in de Gebrahmaniseerde Sanatana Dharma, Janmavadi Sanatana Dharma en Karmavadi Sanatana Dharma. Daarnaast kennen wij onder andere de ISKCON, Gayatri Pariwar, het Shaivisme, Shaktisme en Vaishnavisme. Elke stroming focust zich op bepaalde aspecten van het hindoeïsme en heeft daarbij een eigen denkwijze, godsbeeld, rituelen, tradities en gebruiken. Deze stromingen zijn door de eeuwen heen door mensen gecreëerd en komen niet voor in de Shruti’s, Smriti’s, Purana’s, Itihasa en Tantra.

Hoewel er vaak discussies zijn over welke geloofsovertuiging beter zou zijn (zoals die er altijd zijn als het om geloof of religie gaat), gaat het hindoeïsme ervan uit dat alle stromingen uiteindelijk wegen naar hetzelfde doel zijn. De grondbeginselen zijn over het algemeen hetzelfde en de verschillen zitten vooral in visie en de manier waarop het geloof tot uiting wordt gebracht. Toch zijn er (zoals in elke religie) hindoes die hun eigen stroming als enige ware pad en/of dé Sanatana Dharma* zien en het gedachtegoed hiervan graag aan anderen proberen op te dringen. Dergelijke hindoes gaan dan ook graag op pad om anderen hiervan te overtuigen en op te nemen in hun religieuze gemeenschap.

Door de verschillen vinden vaak discussies en conflicten plaats tussen mensen uit verschillende stromingen, bijvoorbeeld als twee personen uit verschillende stromingen een relatie met elkaar hebben en/of met elkaar willen trouwen. Door vertakkingen binnen stromingen – met name door de vertaling naar de huidige tijd en moderne (Nederlandse) samenleving – vinden dezelfde discussies en conflicten vaak ook plaats in één en dezelfde stroming. Er zijn echter ook veel pragmatische hindoes die iedere geloofsovertuiging respecteren, ondanks de verschillen en hun eigen manier van geloven en praktiseren. Zij zien liever eenheid in diversiteit: het gedachtegoed dat de hindoegeschriften ook uitgebreid beschrijven.

*Over de term Sanatana Dharma bestaan soms discussies, omdat de Sanatana Dharma van oorsprong geen stroming is. Het betekent simpelweg “Eeuwige Dharma”, wat we kunnen vertalen als Eeuwig Fundament of Eeuwige Moraliteit, hét principe waar het hindoeïsme uiteindelijk om draait, los van alle denkwijzen, godsbeelden, rituelen, tradities, gebruiken etc. Om deze reden noemen sommige aanhangers van bepaalde stromingen zichzelf ook wel volger van de Sanatana Dharma.